Για να μην ξεχναω ... "Ειναι σοφα τα παιδια"

-Ανήκω στη Δύση. Άρα είμαι Homo Humanitaς και μπορώ να κοιμάμαι ήσυχα.
-Αυτοί ανήκουν στην ανατολή. Άρα είναι Homo Barbaruς και το έργο επ΄αυτών είναι θεάρεστο.
Δεν παν πολλα χρονια απο τον "πολεμο" της Γιουγκοσλαβιας , εκεινες της ζοφερες νυχτες ειχε ξεκινησει η προσπαθεια συγγραφης ενος αντιπολεμικου μετα-μοντερνου μυθιστορηματος.
Λιγο καιρο αργοτερα η ιστορια επαναλαμβανοταν στο Ιρακ , μονο τα ονοματα και αυτα οχι ολα ειχαν αλλαξει.Παραθετω ενα κεφαλαιο απ αυτο το πονημα που ισως καποτε ολοκληρωθει ......

Ήταν βαριά η ατμόσφαιρα εκείνου του μεσημεριού. Η ζέστη είχε πιάσει για τα καλά και το νέφος με την αρωγή της άπνοιας είχε στρογγυλοκαθίσει πάνω στον Λυκαβηττό. Η περίπτωση αυτής της πόλης είναι από αυτές που επιβεβαιώνουν ότι ο κόσμος, που έτσι κι αλλιώς έμοιαζε από πάντα να μην είναι φτιαγμένος για τους ανθρώπους και να μη πολυενδιαφέρεται γι΄αυτούς, αργοπέθαινε από συνεχείς άστοχους χειρισμούς λανθασμένων χειρουργικών επεμβάσεων.
Η κίνηση ήταν εφιαλτική και δεν μπορούσα να φανταστώ αν επρόκειτο για μία απλή σύμπτωση ή ένα ακόμη μάθημα εμπειρικής Ελληνικής φιλολογίας ευρίσκετο σε εξέλιξη σε κάποιους δρόμους αυτής της πόλης, βλέπεις, όσοι δεν αξιώθηκαν από την προεκσυγχρονιστική παιδεία να μάθουν ότι το παιδί της Στυγός και του Πάλαντα ο Κράτος, είχε σαν αδέλφια του τη Βία, το Φόβο και τη Νίκη θα έπρεπε να το μάθουν κάπου στα σχολεία του δρόμου.
Η φίλεργη πολιτεία είχε προνοήσει γι΄αυτό και αναρωτιέμαι αν τα βλαστάρια μας το αντιλαμβάνονταν, όταν προ μηνών αντίκριζαν τις βλοσυρές προσωπίδες των οργάνων που παρετάσσοντο προ του Υπ. Παιδείας.
Περνώντας το κατώφλι του σπιτιού μου, ήταν πια μεσημέρι η ώρα που οι ειδήσεις σε κάποια κανάλια αρχίζουν ενώ σε άλλα βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Τα νέα από το μέτωπο αριθμούσαν το δεύτερο ή τρίτο πανάκριβο μαχητικό ελικόπτερο υψηλής τεχνολογίας που έπεσε από μηχανική βλάβη στη διάρκεια συμμαχικών ασκήσεων. Μηχανική βλάβη? Μου φάνηκε περίεργο! Όλα όμως έχουν μία εξήγηση άλλοτε επιστημονική και άλλοτε ποιητική. Το ελικόπτερο το έλεγαν “ΑΠΑΤΣΙ”, και αν ισχύει ότι το όνομα είναι το αρχέτυπο του όντος, όπως ισχυριζόταν 24 αιώνες πριν την ανακάλυψη τους ο Κρατύλος, τότε το όν ΑΠΑΤΣΙ, μπορεί να είναι μεν ικανό να πολεμάει αλλά οπωσδήποτε ανίκανο να πετάξει. Ίσως αν το γνώριζαν αυτό οι εταίροι να επέλεγαν κάποιο άλλο όνομα και να απέφευγαν τα έξοδα και τη χλεύη.

΄Αλλαξα κανάλι και σε κάποιο άλλο από δαύτα και χωρίς να μπορώ να αντιληφθώ πώς αξιολογήθηκε ιεραρχικά άκουσα για τον βομβαρδισμό της Οκλαχόμα και του Κάνσας από ένα φοβερό κυκλώνα. Δεν ξέρω αν μεταφέρω πιστά τη είδηση ή η διατύπωση είναι προϊόν αυτού που ο Άγγλος φιλόσοφος του 17ου αιώνα Χόμπς, αποκαλούσε σύνθετη φαντασία. Ισχυριζόταν πάντως ότι η φαντασία είναι ένα φθίνον αίσθημα. Οι εικόνες που έχουμε στο νου δεν σβήνουν αλλά επικαλύπτονται και συχνά συνθέτονται με άλλες πιο ζωηρές, για παράδειγμα, η θέα ενός ανθρώπου τη μια φορά και ενός αλόγου την άλλη, μπορεί να συλληφθεί στο νου ως ιδέα του Κενταύρου.
Δεν γνωρίζω αν συνέβηκε αυτό και αν οι εικόνες των βομβαρδισμένων πόλεων του πολέμου συγχύστηκαν με τις εικόνες του χτυπημένου από τον κυκλώνα Κάνσας, κάνοντας με να πιστέψω πως πρόκειται για τον βομβαρδισμό ενός κυκλώνα.
Αυτό που πάντως είναι βέβαιο είναι ότι, κλονίσθηκε η πεποίθησή μου για την ρήση: ¨Ο κόσμος δεν είναι καμωμένος για τους ανθρώπους και πολύ περισσότερο δεν ενδιαφέρεται γι΄αυτούς¨, μιας και τρεμόφεγγε σαν ενδεχόμενο η ύπαρξη της Νέμεσης άρα μιας φύσης που ενδιαφέρεται για τους ανθρώπους.
Συνέχισα να βλέπω ειδήσεις. Παρέλαυναν μπρος από τα μάτια μου βομβαρδισμένες πόλεις και χωριά, γκρεμισμένες γέφυρες, πυρπολημένα τρένα, λεωφορεία, τρακτέρ, παιδιά σε θερμοκοιτίδες, ακρωτηριασμένα κορμιά, πρόσφυγες και φόβος, πόνος οδυρμός και δυστυχία, απόγνωση και απορία.
Προσπαθούσα να συλλάβω όλες αυτές τις εικόνες χωρίς να χάσω καμιά και να τις φυλάξω όσο καλύτερα γίνεται μέσα μου.
Η ζωή προχωράει, το αύριο θα έρθει, μα όποιο και να είναι αυτό δεν θα έπρεπε να ξεχάσω το σήμερα που τότε θα είναι απλά χθες.
Έκλεισα τη τηλεόραση και μηχανικά κατευθύνθηκα προς τη κουζίνα για να βράσω νερό στο μπρίκι. Δεν ήμουν σίγουρος αν ήθελα να φτιάξω καφέ ή τσάι ή απλά ήτανε μία κίνηση δίχως σκοπό. Αναρωτιόμουν, τι θα έγραφε ο ιστορικός του μέλλοντος για όσα ζούμε σήμερα. Χωρίς να το καταλάβω, ίσως ο Χόμπς να εύρισκε τρόπο να το εξηγήσει κι αυτό, μεταφέρθηκα 2.500 χρόνια πριν. Τότε που ο ιστορικός πραγματευόμενος τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας αναζητούσε τους τακτικούς και στρατηγικούς λόγους που έφεραν την ήττα του Περσικού στόλου. Λάθη κινήσεων, προβλήματα επικοινωνίας, έλλειψη ψυχικής ενότητας, άγνοια του χώρου, κλπ. Συλλαμβάνοντας όμως ο ιστορικός τη πραγματικότητα, δεν κατάφερε να περάσει πέρα από αυτή και να φτάσει στην αλήθεια. Δεν αξιολόγησε κάν ως λόγο αυτόν που για τον Αισχύλο ήταν το κύριο και καθοριστικό. Ότι οι Πέρσες στο πέρασμα τους κατέστρεψαν, βεβήλωσαν και ασύλησαν, ότι υπερέβηκαν ακόμη κι αυτό το ¨δοκούν¨ του πολέμου.
Ο ποιητής δεν βλέπει στην ήττα τους πλέον, την ενοχή ανδρών, αλλά το θέλημα των αθανάτων να συντριβούν οι υπερφίαλοι, βάρβαροι και ασεβείς δεσπότες.
Ο Αριστοτέλης, λίγα χρόνια αργότερα θα επικροτήσει λέγοντας: “Διό και φιλοσοφότερον και σπουδαιότερον ποίησις ιστορίας εστίν η μεν γαρ ποίησις μάλλον τα καθόλου, η Δε ιστορία τα καθ΄έκαστον λέγει”
Αν είναι και έτσι τότε, ας περιμένουμε τον ποιητή του μέλλοντος.
Εγώ πάντως, ένιωθα πως η αλήθεια ήταν ήδη μέσα μας και δίπλα μας, παντού. Στο λίγο χώμα που περίσσεψε για να πατάμε και στον αέρα που αναπνέουμε. Δεν είχαμε παρά να τη κοιτάξουμε στα μάτια. Είναι σίγουρα ευλογία, δώρο ανεκτίμητο να εχεις πρόσβαση και μόνο, εκεί που κάποτε περπάτησε ο Αισχύλος, που αποκοιμήθηκε ο Λυσίας και αναπαύθηκε η Αντιγόνη.

Βυθιζόμουν όλο και περισσότερο στις σκέψεις και είχα ξεχάσει για τα καλά το λόγο που βρισκόμουν εδώ.
Το ξεχασμένο μισογεμάτο μπρίκι, μισοάδειαζε μέχρι που θα στέγνωνε και θα άρχιζαν τα μέταλλα να καίγονται μεταξύ τους. Ο κίνδυνος της φωτιάς που το νερό τη συγκρατούσε πλησίαζε. Μαρμαρωμένος χάζευα την επικείμενη καταστροφή, γοητευμένος από την ερυθρίαση του ηλεκτρικού ματιού, τον ρυθμικό ήχο των τελευταίων σταγόνων που έσκαγαν και τη γλυκιά ζέστη που ακτινοβολούσαν.
Φυλακισμένος των αισθήσεων χρειάστηκε να επιστρατεύσω αρκετό κουράγιο για να σηκωθώ από τη καρέκλα. Ίσως να ήταν κι αυτή η κόρνα του σχολικού που έφερνε τον μικρό από τον παιδικό σταθμό και σα σκυλάκι του Παβλώφ με επέστρεψε στο κόσμο της ¨ευθύνης¨. Το κράταγα στην αγκαλιά μου, σαν ότι πιο πολύτιμο, καθώς ανεβαίναμε τα σκαλιά, επαναλαμβάνοντας την ίδια καθημερινή τελετουργία που έδινε μία θεατρική διάσταση στη σχέση μας.
Τον ρώτησα τι μάθανε σήμερα στο σχολείο και μου απάντησε: ¨Αγγλικά¨.
-Και τι ακριβώς?
-Τα φρούτα..
-Και πως λένε τα μήλα?
-Red, μου απάντησε γεμάτος καμάρι!
-Όχι, επέμεινα.
Το μήλο σε ρωτάω!
-Ά! Το πράσινο μήλο! Μου απάντησε. Green! και το καφέ, Brown!
Ξεκαρδίστηκα στα γέλια και τον έπνιξα στα φιλιά ενώ απορημένος σκεφτόμουν μήπως και τις ώρες που δεν τον παρακολουθούσα μελέταγε τον Χιουμ! Κατά τον Χιουμ, δεν μας επιτρέπεται να μιλάμε για το σχήμα ή το χρώμα του μήλου, μιας και χρώμα και σχήμα είναι το μήλο, ούτε για τις συλλήψεις του νου αφού ο νους είναι μία αλληλουχία από συλλήψεις. · Πόσα μπορείς να μάθεις από ένα παιδί, αναρωτήθηκα. Είναι σοφά τα παιδιά και η σοφία τους είναι μια απλή φυσική κατάσταση, είναι απλά κάτι που υπάρχει και σε αντίθεση μ΄αυτά που πίστευαν κάποιες άλλες εποχές αντί να αναπτύσσεται εξαφανίζεται σταδιακά με την ενηλικίωσή τους.
Δεν ξέρω πως θυμήθηκα τη σκηνή από τη ταινία του Κόπολλα ¨Συνομιλία¨, η καλύτερη και η πλέον αγνοημένη ταινία του. Εκεί η ηρωϊδα, στη θέα ενός εξαθλιωμένου ρακένδυτου ετοιμοθάνατου γέρου που κοιμάται σ΄ένα παγκάκι στο πάρκο, ξεσπάει σε λυγμούς γιατί όπως λέει, αυτό το άθλιο υποκείμενο ήταν κάποτε και αυτό ένα μωρό που το έπαιζαν κάποιοι γονείς και θείοι στην αγκαλιά γεμάτοι ελπίδες, προσδοκίες και αγάπη. Τώρα κείται εδώ, ένα βήμα από το Θάνατο.
Σκέφτηκα πως ότι είναι σήμερα παλιό, ήταν κάποτε καινούργιο και συνειρμικά συνέλαβα ότι σίγουρα κάποτε κάποια τέτοια μωρά θα ήταν και ο Τόνυ και ο Γκέρχαρντ, η Μαντλίν και ο Μπίλ, που ήταν τρυφερά, σοφά και αξιαγάπητα.
Μεγάλωναν όμως. Και όσο μεγάλωναν, σε όσο καλά σχολεία κι αν πήγαιναν, όση γνώση και αν προσπαθούσαν να τους μεταδώσουν, αυτοί όλο και απομακρύνονταν από τη θέση της αδιαμεσολάβητης θέαs της σοφίας.
Ίσως γιατί η σοφία είναι κάτι που απλά υπάρχει, δεν μεταδίδεται.

Ίσως να άκουσαν κάποτε, σε κάποια σπουδαία κολέγια έναν ασπρομάλλη καθηγητή να κλείνει μία διάλεξη λέγοντας ότι: ¨Ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να ζει ελεύθερος¨ και να χειροκρότησαν! Ακόμη, ότι το πνεύμα της Καντιανής ηθικής είναι η ηθική του καθήκοντος και ότι πάντα θα έπρεπε να φέρεται κανείς, σύμφωνα με τις αρχές που θα ήθελε να έχουν γενική και καθολική ισχύ και πάλι να χειροκρότησαν. Ακόμη, oτι οι πράξεις του ανθρώπου πρέπει να χαρακτηρίζονται από τη διάκριση του ορίζοντα της αιωνιότητας . “Sub specie aeternitatis” τους είπε ο καθηγητής αναφερόμενος στον Σπινόζα και απόρησαν. Και όταν συνέχισε : ¨Memento mori¨, μάλλον δεν θα κατάλαβαν και πολύ καλά, αλλά τους εξήγησε ότι σημαίνει: Μη λησμονείς το θάνατο! Συνοφρυώθηκαν τότε αμήχανοι διότι δεν τους άρεσε και πολύ ως προοπτική. Ενθουσιάστηκαν όμως με το ¨Karpe diem¨ (Άδραξε την ημέρα) και ορκίστηκαν πως ούτε ένα λεπτό δεν θα πάει χαμένο όταν έρθει η κατάλληλη εποχή. Σκέφτηκαν, έκριναν και αίφνης ένιωσαν ότι υπάρχουν, αφού και το ¨Cogito ergo sum ¨ (Σκέφτομαι άρα υπάρχω) τους ήταν γνωστό. Έλα όμως που και το ραπανάκι μπορεί να μη σκέφτεται αλλά υπάρχει. Τούτο είναι μία λεπτομέρεια.
Όμως αυτοί υπήρχαν και το δράμα ήταν, πως εμείς δεν υπήρχαμε γι΄αυτούς! Ένοιωσα τρομοκρατημένος και τότε ρώτησα τον μικρό δίχως περιστροφές αν είχε ο Χιουμ κάποια απάντηση; Κάποια λύση τέλος πάντων; Μου έριξε μία αυστηρή ματιά εγκαλώντας με στη ¨τάξη¨ και κατευθύνθηκε προς το δωμάτιο του! Λίγο αργότερα, ακουγόταν από εκεί το αδέξιο χτύπημα από το μικρό τουμπελέκι, δώρο για τα περασμένα γενέθλια του. Είναι σοφά τα παιδιά! Έχουν ένα μοναδικό τρόπο να μιλούν!
Με την αποκαλυπτική δύναμη της ανάδυσης από τη λήθη στην α-λήθεια, είδα μπρος μου τον κεντρικό ήρωα, ¨Τον Μικρό Τυμπανιστή¨ του Γκύντερ Γκράας. Το παιδάκι που γυρνούσε στα χαλάσματα μιας βομβαρδισμένης Γερμανικής πόλης κατά τα χρόνια του 2ου Παγκοσμίου πολέμου, χτυπώντας μονότονα το ταμπούρλο του, αρνούμενο να μεγαλώσει έστω και μία μέρα και να ενταχθεί στον κόσμο των λογικών ενηλίκων. Η φωνή της συνείδησης ως βούλησης και συναισθήματος απέναντι στη ¨λογική¨.
Η απόρριψη της λογικής, ως αρχής της ηθικής. Όλοι αυτοί που εκ του ασφαλούς δολοφονούν αμάχους, ισοπεδώνουν χώρες, δηλητηριάζουν την ατμόσφαιρα δεν είχαν ποτέ κανένα πρόβλημα με τη λογική! Οι περισσότεροι από αυτούς είναι τετραπέρατοι, αριστούχοι απόφοιτοι του Μ.Ι.Τ., του Χάρβαρντ, της Οξφόρδης, της Χαϊλδεμβέργης, της Σορβόννης κλπ. Το πρόβλημα τους είναι το συναίσθημα.
Το κενό.
Λοιπόν ναι, έκαμε λάθος ο Παρμενίδης, όντως μπορεί να υπάρχει κάτι που δεν υπάρχει, μπορεί να υπάρχει το κενό, το μη όν, ο μη άνθρωπος. Η Ελληνική φιλοσοφική παράδοση από τον Πλάτωνα μέχρι τους γνωστικούς, αλλά και η δυτική όπως από τον Αυγουστίνο θεμελιώνεται, παρ΄όλες τις διαφορές τους, όταν μιλάνε για τη ψυχή αναφέρονται σε μία αυτοτελή πνευματική ουσία μόνιμη και αμετάβλητη από την οποία πηγάζει η νόηση, το συναίσθημα και η βούληση. Κανείς βέβαια από αυτούς δεν μπορούσε να προβλέψει ότι, στον κόσμο του 2000, ο σύγχρονος ευνούχος θα οριζόταν από τη βίαιη αποκοπή της επιθυμίας και του συναισθήματος και ότι η ψυχρή λογική των αριθμών που ποσοστώνουν τα μεγέθη: τόσο ψηλά-τόσο μακριά- τόσο βαρύ- τόσα θύματα- τέτοια έκταση θα εξόριζαν τις λέξεις: πονάω-νιώθω-λυπάμαι-οργίζομαι-μισώ-αγαπώ-επιλέγω-αναπνέω.
Ίσως αν το γνώριζαν, να έβαζαν και αυτοί τους πολυθρύλητους αστερίσκους, υποσημειώσεις και υστερόγραφα, στα δοκίμια τους περί ψυχής, διευκρινίζοντας ότι το κείμενο αναφέρεται στο ανθρώπινο είδος και όχι σε ρεπλίκες.

Πλησίασα στη βιβλιοθήκη και αναζήτησα το ¨Treatise of Human Nature του Χιουμ. Το βρήκα στην ίδια θέση που ήταν πάντα και αρκετά σκονισμένο. Έκρινα πως δεν θα το έχει ανοίξει ο μικρός. Μου φάνηκε όμως πιο ογκώδες και βαρύ. Ησύχασα με την σκέψη πως απλά φαίνεται ότι και τα βιβλία υπακούουν στο γίγνεσθαι και αλλάζουν. Γι΄αυτό ίσως κάθε επίσκεψη στο ίδιο βιβλίο είναι μία διαφορετική κάθε φορά εμπειρία!
Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του, διέκρινα πάντως την ίδια σταθερή πίστη: οι άνθρωποι έχουμε την ικανότητα να συμπάσχουμε με τον πόνο των άλλων και τούτο το συμ-πάσχειν δεν έχει καμμιά σχέση με τη λογική.
Ανέφερε δε, αυτός που για τελευταία φορά μας έκλεισε συνένοχα το μάτι μια ημέρα του 1776, κάποια παραδείγματα από τις ημέρες που σήμερα περνάμε. Είπαμε άλλωστε πως και τα βιβλία πλουτίζονται και εκσυγχρονίζονται.
Έλεγε λοιπόν, ότι όλο και πιο συχνά στις μέρες μας ακούγονται προτάσεις σαν αυτές:
-Η πυρηνική ενέργεια λύνει το ενεργειακό! Άρα θα πρέπει να την χρησιμοποιήσω.
-Η επιχείρηση αυτή είναι προβληματική οικονομικά! Άρα θα πρέπει να την ξεφορτωθώ.
-Η αύξηση του πληθυσμού αυτής της πόλης είναι ραγδαία. Άρα θα πρέπει να φτιάξω μέτρο.
-Οι 19 “πολιτισμένοι” βομβάρδιζαν από κοινού. Άρα και εγώ ο 20ος Θα στρατευθώ.
-Ανήκω στη Δύση. Άρα είμαι Homo Humanitaς και μπορώ να κοιμάμαι ήσυχα.
-Αυτοί ανήκουν στην ανατολή. Άρα είναι Homo Barbaruς και το έργο επ΄αυτών είναι θεάρεστο.
Ο καθένας βέβαια μπορεί να λεει ότι θέλει και μπορεί αυτά που λεει να είναι ωφέλιμα και πρακτικά ή όχι, αλλά ας μη καταφεύγει στη Λογική προς επίρρωση των προτάσεων του.
Αυτό που λέγεται σαν λογικό δεν είναι.
Οι δυαδικές αυτές προτάσεις όπως αναπτύσσονται, αποτελούνται από μία πρόταση περιγραφική και μία οριστική Έτσι η Λογική δεν μπορεί να αποφανθεί για το αν μία στάση ή συμπεριφορά είναι σωστή ή λάθος.
Διάβαζα όλα αυτά και προσπαθούσα να καταλάβω αν συμφωνώ ή όχι. Είπαμε είναι σοφά τα παιδιά!
Έκλεισα το βιβλίο και το επέστρεψα στη θέση του.
Από το δωμάτιο του μικρού ο ήχος του κρουστού έπαυσε και μία βαθειά σιωπή ήταν απλωμένη στο σπίτι. Πλησίασα στο δωμάτιο όπου ο μικρός είχε κατεβάσει όλα τα παιγχνίδια του και τα είχε απλώσει στο πάτωμα, έτσι που έδιναν μίαν εικόνα αταξίας και χάους, ασυμφιλίωτου υποτίθεται με τις πεποιθήσεις μου.
Τον ρώτησα τι παίζει με όλα τούτα και δεν ακούγεται καθόλου. Μου απάντησε:
-Τον ακήρυχτο πόλεμο!
Χαμογέλασα συμφωνώντας μαζί του και του επεσήμανα πως λογικό είναι εφόσον τα άπλωσε να πρέπει και να τα μαζέψει! Με κοίταξε απορημένος και με ρώτησε:
-Καλά ρε μπαμπά, τον Χιουμ δεν διάβαζες τόση ώρα.......