ο αρχαιος ελληνικος ναος και το φαινομενο Βαν Γκογκ

φαινομενολογια, υπαρξισμος , ο αρχαιος ελληνικος ναος και το φαινομενο Βαν Γκογκ

Ισταμενο το οικοδομημα υποφερει τη θυελα που μαινεται πανω του και ΠΡΩΤΟΦΑΝΕΡΩΝΕΙ την ιδια αυτη τη θυελα μεσα στη βια της .
Η λαμψη και η φωτεινοτητα της πετρας , μολονοτι φαινεται απλως να προερχεται απο τον ηλιο, ΠΡΩΤΟΦΑΝΕΡΩΝΕΙ το φεγγος της μερας , την εκταση του ουρανου το σκοταδι της νυχτας .
Ο βραχος αρχιζει να υποβασταζει και να κρεμει και ετσι ΠΡΩΤΟΓΙΝΕΤΑΙ βραχος , τα μεταλα αρχιζουν να γυαλιζουν και να λαμπυριζουν , τα χρωματα να φεγγοβολουν , ο ηχος να αντηχει , η λεξη να μιλα .....

Το εργο τεχνης επιτρεπει στη γη να ΕΙΝΑΙ γη .

Δηλαδη χαρη στη τεχνη ΦΑΝΕΡΩΝΕΤΑΙ αυθεντικα το ΕΙΝΑΙ των γηινων υλικων οντων που αποτελουν και περιβαλλουν το ανθρωπινο ενεργημα .

Αναλογη ειναι η εμπειρια της θεασης πχ των "χρυσανθεμων" του Βαν Γκογκ.
Η απολυτη απλοτητα του περιοχομενου , ενα βαζο και ενα μπουκετο χρυσανθεμα και ομως ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΝ το ΑΠΟΛΥΤΟ φως το ΑΠΟΛΥΤΟ κιτρινο , την οργιοδη και ζωτικη λαμψη του ηλιου και της ζωης που κανενα φωτογραφικο αντιγραφο του εργου, οσο πιστο και να ειναι, δεν μπορει να υποκαταστησει την δυναμη που πηγαζει απο την αδιαμεσολαβητη θεαση του ιδιου του εργου .

Αναλογες αναφορες ασφαλως μπορουν να γινουν και στη μουσικη , τον χορο , τον κινηματογραφο κλπ αλλα επι του παροντος ας περιοριστουμε σε αυτες .

Απαραιτητη εδω , μιας και εγινε η αναφορα και στον Βαν Γκογκ ο οποιος εν ζωη (οπως και αλλοι αλλωστε) δεν εκτιμηθηκε ουδολως , κρινεται η διευκρινηση της διαστασης ΚΑΛΙΤΕΧΝΙΚΗΣ και ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ αξιας ,με την οποια καταπιαστηκε κυριως ο φαινομενολογος Ινγκαρντεν .

Τι συνεβη με τον Βαν Γκογκ ;
Δεν ηταν σπουδαιος καλιτεχνης το 1890 , αλλα εγινε 3ο χρονια μετα θανατο;
Δεν ειχαν ΚΑΛΙΤΕΧΝΙΚΗ αξια τα εργα του , αλλα απεχτησαν και ποια ειναι αυτη ;

Αλλα πρωτα μια μικρη αναφορα στη φαινομενολογια .
Με τη φαινομενολογια και τον ΧΟΥΣΕΡΛ (1859-1938) εκδηλωνεται μια αντιδραση στον νατουραλισμο , τον φυσικισμο και την πειραματικη ψυχολογια .

Αντικειμενο της φαινομενολογικης ερευνας ειναι ο ΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ..
Η συγκροτηση του νοηματος των φαινομενων , τα φαινομενα στη καθαροτητα τους απαλλαγμενα απο ιστορικες, κοινωνικες, ψυχολογικες εμβαπτισεις και ερμηνειες .
Η διασπαση του Οντος σε Ουσια και Υπαρχον , σε Υποκειμενικοτητα και Αντικειμενικοτητα αιρεται απο τη φαινομενολογια .
Ο καλιτεχνης παυει να ειναι το Καρτεσιανο ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ που παρατηρει τον κοσμο μεσα απο την camera obscoura* ως ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ και το ΑΝΑΠΑΡΙΣΤΑ πιστα απ εξω.
Απεναντιας ειναι εντος του κοσμου.
Ετσι τη στιγμη της παρατηρησης του υλικου οφειλει να υπενθυμιζει οτι ειναι μερος του.
Το νοημα του εργου του διαμορφωνεται απο αυτη τη σχεση την οποια "οφειλει" να φωτιζει.
Το εργο πλεον δεν ειναι ενα αριστουργηματικο πιστο Ραφεηλικο αναγενησιακου τυπου copy, αλλα, μια φευγαλεα χρωματικη ΕΝΤΥΠΩΣΗ απο τις πολλες της καθημερινοτητας (ιμπρεσιονισμος του Μονε), μια συναισθηματικη ΕΜΠΕΙΡΙΑ αγωνιας (εξπρεσσιονισμος του Μουνχ), μια ΠΟΛΛΑΠΛΟΤΗΤΑ οπτικων γωνιων θεασης (κυβισμος του Μπρακ η του Πικασο)
κλπ κλπ .

Αυτη η αντιληψη ( δλδ οτι ο δημιουργος δεν ειναι ο παρατηρητης του υλικου=κοσμου αλλα μερος) εμφανιζεται και στο θεατρο με τον Μπρεχτ μεσα απ την αρση του αριστοτελικου αφηγηματικου μοντελου και των κλασσικων κωδικων και στον κινηματογραφο ομοιως, σπερματικα απο την εποχη του βωβου** , αλλα κυριως μεσα απο τα εργα της Νουβελ Βαγκ
και του Γκονταρ*** , οπου διαρκως υπενθυμιζεται οτι δεν εχουμε να κανουμε με μια πραγματικοτητα και γιαυτο ΜΗΝ ΤΑΥΤΙΖΕΣΑΙ θεατη μου , γιατι πισω απ ολα αυτα υπαρχει ενα ολοκληρο κινηματογραφικο συνεργειο και ενας σκηνοθετης.

Επιστρεφοντας στον Ινγκαρντεν να πουμε οτι το κεντρικο σημειο στο οποιο εστιαζεται η ερευνα του ειναι το ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ.
Με τον ορο αυτο υποδηλωνεται μια πραξη αισθητικης επικοινωνιας .
Πιο συγκεκριμμενα.

Το εργο τεχνης πριν κοινωνηθει υπαρχει ΥΠΑΡΞΙΑΚΑ , εχει τις υλικοτητες και τις ιδιοτητες του , για να υπαρξει ομως ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ,απαιτειται ο απαραιτητος θεατης η ακροατης , ο οποιος θα αποδωσει στο εργο αισθητικη αξια θα το καταστησει δλδ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ αντικειμενο.

Με αλλα λογια τα στοιχεια και οι ιδιοτητες που απαρτιζουν το εργο τεχνης ειναι εν δυναμει και απαιτουν τον παρατηρητη , ο οποιος τα κανει ΕΝΕΡΓΑ , με την συν-δημιουργικη του δραστηριοτητα , η του αποδιδει τα ενεργα χαραχτηριστικα του κανοντας το
συγκεκριμμενο,κατω απο την επιδραση των νυξεων και εισηγησεων του ιδιου του εργου,
συμπληρωνοντας (ο θεατης-ακροατης) τη σχηματικη δομη . Γεμιζει δλδ τις απροσδιοριστες περιοχες του εργου φερνοντας στην επιφανεια στοιχεια που ηταν εν δυναμει.
Το εργο δλδ εχει μια ΚΑΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΑΞΙΑ που πηγαζει απο το ιδιο και μια ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΞΙΑ που προυποθετει τον παραληπτη του , που ειναι εξισου σοβαρος παραγοντας για την οντολογικη αποκατασταση του εργου τεχνης .
Αυτο ερμηνευει πχ το φαινομενο Βαν Γκογκ , αλλα και πολλες αλλες περιπτωσεις , οπου η υπαρχουσα ζωσα καλιτεχνικη αξια του εργου ,μενει λανθανουσα , αναμενοντας τον παραληπτη κοινωνο που αποδιδοντας ως συμετοχος την αισθητικη αξια θα φωτισει και την καλλιτεχνικη ....